غذاها چگونه هضم و جذب می شوند؟

سلام دوستان عزیز.

در این پست قصد داریم مسیری که غذاها در بدن ما طی می کنند تا بتوانیم از انرژی و مواد آنان استفاده نماییم، را بررسی کنیم.

این مقاله مرتبط با فصل دوم زیست شناسی پایه دهم می باشد.

شروع گوارش غذا:

شروع گوارش غذاها، همراه با ورود آنان به بدن ماست. در هنگام جویدن، دندان ها به کمک ماهیچه های فک، جابجا می شوند و غذا را خرد می کنند که نوعی گوارش فیزیکی است و باعث روان تر شدن حرکت آنها در لوله گوارش می شوند. علاوه بر این، جویدن باعث می شود غذا ها با بزاق مخلوط شوند و به گوارش شیمیایی کمک می کنند (زیرا بزاق دارای آنزیم هایی است که نشاسته ها را کمی گوارش می دهد).

 

سپس غذاهای جویده شده به کمک فشار زبان و ماهیچه های ابتدای حلق، به شکلی ارادی وارد حلق می شوند. حلق، گذرگاهی ماهیچه ای است که می توان آن را نوعی چهارراه برای عبور غذا و هوای ورودی به بدن دانست. هنگامی که غذا به حلق می رسد، بلع به شکل غیرارادی ادامه پیدا می کند و دریچه ماهیچه ای ابتدای مری - که معمولا بسته است - باز می شود تا غذا به مری وارد شود.

سپس غذا ها از طریق مری به معده منتقل می شوند. در معده، شیره معده وجود دارد که شامل اسید ، برخی یون ها و آنزیم های گوارشی است. اسید معده علاوه به کمک به گوارش غذا، نقش ایمنی نیز دارد و باعث از بین رفتن میکروب های وارد شده از طریق غذا می شود. در حقیقت اسید معده باعث فعال شدن آنزیم های تجزیه کننده پروتئین می شوند.

حرکات معده، باعث مخلوط شدن غذا ها با شیره معده شده و علاوه بر انجام گوارش مکانیکی، به گوارش شیمیایی نیز کمک می کند.

در معده، پروتئین ها به شکل مولکول های کوچک تری به نام پپتید در می آیند که هنوز قابل جذب توسط سلول ها نیستند. همچنین آنزیم های معده، گوارش چربی ها را برای اولین بار آغاز می کنند.

*برای آسیب ندیدن دیواره داخلی معده، توسط اسید معده، سلول ها، لایه ژله ای غلیظ و ضخیمی میسازند که دارای موادی است که اثر اسید را خنثی می کند.

 

بعد از معده، غذاهای مخلوط شده با شیره ( کیموس ) وارد اندامی به نام دوازدهه می شوند که بین معده و روده باریک قرار دارند. در دوازدهه، آنزیم های پانکراس و صفرا وارد می شوند و به گوارش غذا کمک می کنند.

*صفرا توسط کبد ساخته می شود و آنزیم ندارد. صفرا باعث ریز شدن قطرات درشت چربی می شود تا بهتر توسط آنزیم ها، تجزیه شوند.

در بخش های ابتدایی روده باریک، آنزیم های پانکراس و آنزیم های شیره روده باریک، گوارش پروتئین ها و چربی ها را تکمیل می کنند و این مولکول ها به شکل قابل جذب در می آیند.

 

برای افزایش بازدهی جذب مواد غذایی در روده، ساز و کار های بسیار جالبی وجود دارند. مثلا روده دارای چین خوردگی های حلقوی است که خودشان دارای بخش هایی پرز مانند هستند. بر روی پرز ها نیز چندین سلول وجود دارند که خودشان دارای چین خوردگی هایی به نام ریزپرز هستند. این ساختار ها باعث افزایش سطح تماس کیموس گوارش یافته با سلول های جذب کننده مواد غذایی می شود. در نتیجه جذب غذا تا حد قابل توجهی، افزایش میابد.

 

پس از جذب مواد غذایی مفید در روده باریک و طی مسیری طولانی (حدود 12 متر)، غذاهای گوارش نیافته و جذب نشده و باقی مانده شیره های گوارشی، وارد روده بزرگ می شوند. در این قسمت، آب و یون های باقی مانده جذب می شوند و مدفوع به شکل جامد در می آید.

باگذشت زمان، مدفوع به راست روده می رود و در آنجا انعکاس دفع ایجاد می شود. سپس با باز شدن دریچه های مخرج (که یکی غیر ارادی و دیگری ارادی است)، مدفوع از بدن خارج می شود.

 

در انتها نیز تصویری از لایه های لوله گوارش قرار دادم:

 

 

تصویر 1 - می توانیم چین خوردگی های حلقوی و ساختار های پرز مانند آن را در روده باریک، مشاهده کنیم.

 

منابع: 1- منبع تصویر 1:

این بود سفر غذا در بدن ما، سفری که هر روز در بدن ما رخ می دهد!

امیدوارم مقاله مورد پسند شما قرار گرفته باشد، بیصبرانه منتظر شنیدن نظرات و پیشنهادات و انتقادات شما هستم.

 

تیم اتحاد زیست شناسی